Μια δουλίτσα είχα σήμερα το μεσημέρι στο κέντρο, και μια πρόσκληση για ένα ουζάκι στη Βαλαωρίτου.

ΜΕ ΕΝΑ ΠΟΤΗΡΙ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΦΙΛΟ, ΚΑΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ Η ΑΚΑΡΔΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΤΟ ΠΕΤΡΑΔΑΚΙ ΜΑΣ. ΤΟ ΠΕΤΡΑΔΑΚΙ ΠΟΥ ΒΑΖΟΥΜΕ, ΔΟΝΚΙΧΩΤΙΚΑ ΙΣΩΣ, ΣΤΟ ΧΤΙΣΙΜΟ ΕΝΟΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΑΥΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ. Η ΣΕΛΙΔΑ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΠΕΤΡΑΔΑΚΙ. ΩΣ ΕΥ ΠΑΡΕΣΤΗΤΕ
Μια δουλίτσα είχα σήμερα το μεσημέρι στο κέντρο, και μια πρόσκληση για ένα ουζάκι στη Βαλαωρίτου.
Το πόσο περιφρονητικά βλέπουν οι Αμερικανοί την Ευρώπη το έκανε σαφές ο αντιπρόεδρος JD Vance, στη διάσκεψη ασφάλειας του Μονάχου τον περασμένο Φλεβάρη:
Ο Τραμπ έκανε τα πάντα για να τους μειώσει. Ούτε καν το όνομά τους δεν προφέρει.
--«Μπορείς
να φέρεις μαζί σου και κάποιους ηγέτες του ΝΑΤΟ αν θες», λέει στον Ζελένσκι. «Στη
συνέχεια θα συζητήσω με αυτούς που θα τύχει να βρίσκονται στην Ουάσιγκτον»,
είχε πει την Κυριακή.
--«Εμείς
δε θα πάμε αν δε μας προσκαλέσει επισήμως», λένε αυτοί.
Και
δεν τους προσκαλεί.
Με
την ουρά στα σκέλια, εκείνοι όμως πάνε.
Πάνε
ως τι;
--Γεια σας. Εδώ είμαστε κι εμείς.
Τον
καγκελάριο της πανίσχυρης Γερμανίας των δύο ΠΠ, τις δύο πυρηνικές υπερδυνάμεις,
τον Ευρωπαϊκό Νότο και Βορρά, και το ‘αφεντικό’ μας την Ούρσουλα, τους
υποδέχεται η κυριούλα επί του πρωτοκόλλου. Τους βάζει σε ένα δωμάτιο να
περιμένουν ώσπου οι δύο πρωταγωνιστές να τελειώσουν.
Μετά ο πρόεδρος θα τους μιλήσει.
Να τους ενημερώσει…
Και
να ακούσει, ίσως, κάποιες τυχόν προτάσεις τους, από το αυτί της εισόδου.
Και έτσι τέλειωσε.
Έδειξε
πως ξέρει όντως να κάνει deals: «Θα μιλήσεις με τον Πούτιν. Εγώ δε θα είμαι παρών. Αλλά κοιτάξτε να
τα βρείτε. Γιατί θα περιμένω στη γωνία».
Θα
αρκούσε να δει κανείς το ύφος των έξι όταν, φεύγοντας, χτυπούσαν τον Ζελένσκι στον
ώμο.
Δεν
ξέρω τι είναι αυτά που ζούμε.
Δεν
ξέρω πώς ο Ευρωπαίος πολίτης ανέχεται αυτή την Ευρώπη.
Ξέρω όμως καλά πως όποιος λέει αυτά που λέω χαρακτηρίζεται ως άπατρις γιατί «τα ίδια
μπορεί να συμβούν και στην Κύπρο», όπως μας είπε σήμερα το πρωί ένα παπαγαλάκι.
Σε
κανέναν δεν επιτρέπω να αμφισβητήσει τον φιλοευρωπαϊσμό μου˙ την αγάπη μου για
τη μεγάλη μας πατρίδα. Όχι όμως αυτή την Ευρώπη. Όχι την Ευρώπη των ΛΟΑΤΚΙ και
ότι αυτό σημαίνει μεταφορικά.
Ο
έρωτάς μας είναι με την Ευρώπη που για 40 χρόνια υπηρετήσαμε. Με έργο
χειροπιαστό και όχι με παπατζηλίκι ούτε αργομισθία.
Την Ευρώπη των Μιτεράν, Πρόντι, Ντελόρ, Κίννοκ, Σαντέρ και τόσων άλλων.
Ας έχει.
ΗΧ -- Τρίτη 19 Αυγούστου 2025
Άνοιξη 2022. Μάρτης.
Έφερνα, οδικώς, το αυτοκίνητο από το Μπρίντιζι στο Ρότερνταμ. Πάνω από 2,000 χλμ. Όχι πως δεν υπήρχε άλλος τρόπος, αλλά ήταν ένα ταξίδι που ήθελα να κάνω. Χωρίς συνοδηγό. Bari, Pescara, Ancona, Bologna, Milano, Como, Lugano, Γενεύη, Άλπεις, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία.
Γνώριζα βέβαια το Grand Hotel από
κάποια καλοκαίρια που παραθερίζαμε στο γειτονικό Riccione. Έτσι αποφάσισα να
διανυκτερεύσω (και να διημερεύσω την επομένη). Πρόκειται για ένα μυθικό
ξενοδοχείο-ορόσημο που ανήκει σε μια άλλη εποχή. Τότε που αν το γυναικείο μαγιό
ήταν ψηλότερα από 20 εκατοστά πάνω από
το γόνατο, έπεφτε πρόστιμο. Ένας υπάλληλος του ξενοδοχείου το μετρούσε αυτό, πριν
επιτραπεί στις κυρίες να μπουν στο νερό.
Το μέρος και οι κήποι του είναι ένα μουσείο- μια συλλογή από εξαίσιες αντίκες. Πάνω απ' όλα, όμως, αυτό που θα εντυπωσιάσει περισσότερο τον οξυδερκή επισκέπτη είναι η εκπαίδευση του προσωπικού: χαμηλοί τόνοι- σεβασμός- αποτελεσματικότητα, διακριτικότητα. Το καλύτερο παράδειγμα της περιβόητης ιταλικής φιλοξενίας.
Ασύγκριτο.
HX
https://www.youtube.com/watch?v=nsWFOXDzcsg
Γεννήθηκε στη Σιγκαπούρη το 2004.
Και ποιος ξέρει; Ίσως εκεί να ολοκληρώσει τη διαδρομή του, σύντομα.
Καμιά 300ρια αρθράκια.
Πολλά χαζά.
Τα άλλα μισά όμως ίσως να έβγαζαν ένα βιβλιαράκι.
Ξέρεις, από αυτά που πουλάνε στα καροτσάκια, στα Χαυτεία.
Ψάχνω επιμελητή και εκδότη.
Όσοι πιστοί....
ΗΧ
--Το έχει το νούμερο φαίνεται: γιατί κι ο Super Mario 800 δις ήθελε κι αυτός. Και μάλιστα κάθε
χρόνο! Αν προσθέσουμε δε και τα 500 δις που θα δώσει ο νέος Καγκελάριος,
φτάνουμε αισίως τα 2 τρις.
--Λεφτά υπάρχουν, που έλεγε κάποιος φίλος.
Όμως, η εγκληματικότητα στα ύψη, και τις μεγαλουπόλεις μας δεν τις θυμάμαι ποτέ
τόσο βρόμικες. Και τώρα, από κάπου αλλού θα πρέπει πάλι να κόψουμε για να
βρούμε τα 800 δις ή, το πιο πιθανό, θα πρέπει να βάλουμε βαθιά το χέρι στην
τσέπη. Όχι όμως και η Ρομπέρτα. Ούτε η πολύ αγαπητή μου Ούρσουλα. Όχι γιατί δεν
έχουν τσέπες, αλλά γιατί δεν πληρώνουν φόρους. Και το χειρότερο; Χωρίς να τις
έχω εκλέξει (Ούρσουλα), αποφασίζουν αυτές για μένα πόσο βαθιά θα πρέπει να είναι
η δική μου τσέπη.
--Αλλά και κάτι που με απασχολεί σοβαρά:
Ποιανού παιδιά θα κρατήσουν τα καινούργια καρυοφύλλια που θα φτιάξουμε και θα
τρέξουν στα 'χαρακώματα'; Σίγουρα όχι οι τέσσερις γιοι της αγαπητής μου
'ηγέτιδας', Ρομπέρτας. Τα παιδιά σηκώνουν το τουφέκι όταν πιστεύουν σε ένα
ιδανικό. Είδαμε όμως πώς ψήφισαν τα παιδιά στις πρόσφατες Γερμανικές εκλογές
για το 'ιδανικό Ευρώπη'.
--Οι αμυντικές δαπάνες μπορεί να έχουν
Κεϋνσιανά αποτελέσματα, τονώνοντας την ενεργό ζήτηση με τα νέα εισοδήματα που
δημιουργούν. Και αυτό θα ήταν καλό. Ποια 'ζήτηση' όμως όταν ο Ευρωπαίος στρέφει
τα νώτα του στον καταναλωτισμό, το εμπόριο μειώνεται, ο προστατευτισμός
αυξάνει, οι εφοδιαστικές αλυσίδες διαταράσσονται και η ανταγωνιστικότητα της
ευρώπης έχει πάρει σταθερά την κατιούσα;
--Αν όμως η ζήτηση δεν τονώνεται, τότε αυτό
που τονώνεται είναι ο πληθωρισμός. Αυτό θα είναι και το τελικό αποτέλεσμα. Ένα
άθλιο αποτέλεσμα όμως, γιατί ο πληθωρισμός, διαβρώνοντας διαθέσιμα εισοδήματα,
οδηγεί, χωρίς πολύ συζήτηση, σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση.
HH
Υ.Γ.: Αυτά και πολλά άλλα ακόμα αναλύουμε στην τελευταία μας δουλειά με τον Theo Notteboom, ελεύθερα προσβάσιμη από εδώ: Γεωπολιτική, ναυτιλία και λιμάνια.
Έχω ξαναγράψει για το βίτσιο μου αυτό να βλέπω Eurovision.
Για την Αννούλα τη Βίσση των παιδικών μας χρόνων στο Παγκράτι, για ‘κείνον ‘κει με τις γαλότσες που έδωσε συνέντευξη απ΄
το Ζάππειο, το Παπαριζάκι που πριν επαναπατριστεί από τη Σουηδία κάνανε ρεφενέ
για να αγοράσουνε χορδές για τις κιθάρες τους, το Σάκη που νοίκιασε σπίτι στο Χόλυγουντ
δίπλα στον Brad Pitt, κ.λπ. Όλα εδώ παρακάτω είναι γραμμένα.
Και γιατί όχι;
Σαββατόβραδο πάντα, άνοιξη, ανοιχτά παράθυρα, αεράκι, μυρωδιές από τον κήπο, κάνα δυο καλοί
φίλοι, πολύ γέλιο, καλό ουισκάκι, καλά και τα... Habanos. Τις σκοτούρες τις
σκουπίζαμε πάντα κάτω απ’ το χαλί της Δευτέρας και αλλοίμονο σ’ αυτόν που θα 'παιρνε τη ζωή
στα σοβαρά.
Μalmõ λοιπόν φέτος.
Η γενέτειρα του Ευκλειδάκου.
Και, ίσως, πέντε απ’ τα καλύτερά μας χρόνια.
Θα είμαι λοιπόν και πάλι εκεί.
Τηλεοπτικά.
Όπως κάθε χρόνο.
Με πολλές ευχές για καλή επιτυχία στο Μαρινάκι, στο σποτάκι του ΕΟΤ, και στα 'κουνήματα' του Mecnun Giasar.
ΗΧ
Μου λέει καλή φίλη τις προάλλες «μα τίποτα δε
σας ξεφεύγει πια εσάς;»
Προφανώς και μου ξεφεύγουν πολλά. Αλλά όχι τα ‘κοσμογονικά’.
Όπως αυτό το χθεσινό.
Στην Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Στη
Μητρόπολη Αθηνών.
Όχι μόνο ήταν πρώτος, μπροστά-μπροστά, αλλά
έσπευσε να είναι και ο πρώτος που θα φιλούσε το χέρι του Ιερώνυμου, με το ‘δι’
ευχών’.
Όχι παίζουμε.
Κι αν σ’ αρέσει μπάρμπα Λάμπρο, ξαναπέρν’ από
την Άντρο...
Μαθήματα.
Απ’ το πανεπιστήμιο του Αόρατου Κόσμου.
Χαίρομαι που τελικά αποφοίτησες, φίλε Νίκο.
Ακόμα και τώρα, στα γεράματα.
ΗΧ
Η Ολλανδία,
λοιπόν, έχει 13 δημόσια πανεπιστήμια (για ένα πληθυσμό17 εκατ.), κάτω από την
εποπτεία του υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών (OCW). Το κύριο
μέρος της χρηματοδότησής τους προέρχεται από το υπουργείο αυτό, και ακολουθούν
τα δίδακτρα των φοιτητών, διεθνή προγράμματα μάστερ, ερευνητικά προγράμματα,
χορηγίες, ονομαζόμενες έδρες, κλπ.
Η χρηματοδότηση
του υπουργείου βασίζεται στο κόστος λειτουργίας του πανεπιστημίου. Τα πάντα αξιολογούνται,
κοστολογούνται, και με βάση το κόστος αυτό, ο πρόεδρος του πανεπιστημίου
καταρτίζει τον προϋπολογισμό του ιδρύματος
που υποβάλλει, μαζί με τον απολογισμό της προηγούμενης χρονιάς, στον
υπουργό.
Να ένα
παράδειγμα. Όταν έκανα μάθημα στη Ρώμη (και στα δικά μας πανεπιστήμια το ίδιο
ισχύει), μπορούσα να διαλέξω όποια αίθουσα ήθελα, και για όσο χρόνο την ήθελα,
αρκεί να ήταν ελεύθερη˙ ακόμα κι αν ήταν αίθουσα για 200 φοιτητές, ενώ εγώ είχα
μόνο 10. Στην Ολλανδία, για να δώσω ένα καινούργιο μάθημα, χρειάζομαι 20
περίπου φοιτητές (break even). Έτσι θα πληρώσω το (τεκμαρτό) κόστος του
δωματίου, το φως, τη θέρμανση, την καθαρίστρια, το πάρκινγκ, την ασφάλεια, κλπ.
Το κόστος της αίθουσας υπολογίζεται με βάση το κόστος ευκαιρίας: Πόσο θα
νοικιαζόταν η αίθουσα αν κλείναμε το πανεπιστήμιο και νοικιάζαμε τις
εγκαταστάσεις στον ιδιωτικό τομέα;
Αν δεν γραφτούν
20 φοιτητές, ο κοσμήτορας θα μου ζητήσει να καλύψω τη διαφορά στο κόστος από
εναλλακτικές πηγές. Εδώ υπάρχει πρόβλημα αλλά υπάρχουν και οι λύσεις, προφανώς.
Για να βρω τους 20 φοιτητές, θα πρέπει να έχω αξιολογηθεί θετικά. Δυστυχώς, δεν
μπορώ να κάνω μάθημα για τα μπαχαρικά της ισλαμικής κουζίνας σε 5 φοιτητές,
ούτε μπορώ να ζητήσω απ' το φορολογούμενο να το πληρώσει. Αυτό θα ήταν το κακώς
εννοούμενο «δημόσιο πανεπιστήμιο» και η κακώς εννοούμενη «ακαδημαϊκή ελευθερία».
Στη συνέχεια, ο κοσμήτορας θα προετοιμάσει τον προϋπολογισμό της σχολής, θα τον υποβάλει στον πρόεδρο του πανεπιστημίου, ο οποίος θα συντάξει τον ενοποιημένο προϋπολογισμό του ιδρύματος και θα τον παρουσιάσει στον επιβλέποντα υπουργό για τη χρηματοδότηση του επόμενου χρόνου.
Δημόσιο πανεπιστήμιο, ιδιωτικοοικονομική διαχείριση. Τόσο
απλά.
Ο προϋπολογισμός κατατίθεται
μαζί με τον απολογισμό της προηγούμενης χρονιάς και οι όποιες αυξήσεις θα
πρέπει να είναι μικρές και λελογισμένες. Ο υπουργός θα λάβει υπόψη του όχι μόνο
το κόστος αλλά και τις εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης του πανεπιστημίου.
Εδώ, ένα πανεπιστήμιο μπορεί να πέσει θύμα της ίδιας του της επιτυχίας. Εμείς,
για παράδειγμα, παίρνουμε λιγότερα ανά φοιτητή απ’ ότι το Άμστερνταμ γιατί
είμαστε πιο εξωστρεφείς και άρα πιο επιτυχείς στην προσέλκυση ερευνητικών προγραμμάτων.
Αντί επιλόγου,
δυο σημαντικά θέματα που θα αναλύσω σε επόμενες αναρτήσεις. α) Είπα πως τα
πάντα κοστολογούνται. Αλλά για να κοστολογηθούν, πρέπει πρώτα να αξιολογηθούν.
Για παράδειγμα, αν δεν δημοσιεύσω την ποσότητα, ποιότητα, αλλά και στις
επιθεωρήσεις που προκρίνει η σχολή μου (journal list), η οποία είναι και αυτή με τη σειρά της
υπόλογη στο κοινωνικό σύνολο για την έρευνα που παράγουμε, χάνω (λογιστικά) το
40% του μισθού μου. Και αφού όντας δημόσιος υπάλληλος το πανεπιστήμιο δεν
μπορεί να με απολύσει, έχουμε κι εδώ ένα πρόβλημα να λύσουμε. Και το λύνουμε εύκολα. β) Έγραψα πως
υπάρχουν δίδακτρα που ο φοιτητής πληρώνει στο πανεπιστήμιο της επιλογής του.
Και εδώ όμως μάλλον για δημιουργική λογιστική πρόκειται μιας και ο φοιτητής θα
λάβει ένα πολύ χαμηλότοκο δάνειο που θα αρχίσει να αποπληρώνει μόνο όταν
μπορέσει, όταν δηλαδή πιάσει δουλειά, και μέχρι να πάρει σύνταξη. Το μηνιαίο κόστος είναι έτσι μηδαμινό. Το όφελος όμως μεγάλο: η απόφαση του φοιτητή σε ποιο πανεπιστήμιο θα πάει και πού θα πληρώσει δίδακτρα, εντείνει την άμιλλα ανάμεσα στα πανεπιστήμια, και μόνο καλό μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο.
Επανέρχομαι λοιπόν
συντόμως με τα πολύ σημαντικά θέματα των διδάκτρων και της αξιολόγησης.
ΗΧ
Και μπαίνει έτσι
στην καρδιά του ζητήματος.
Πριν του
απαντήσω, σκέφτομαι πως, σε όλη τούτη τη λαϊκίστικη φωνασκία των ημερών που μας
κατακλύζει, δεν άκουσα ούτε μια φορά κάποιον να μου πει τι είναι τέλος πάντων αυτό
το ‘δημόσιο αγαθό’, ώστε να μπορέσω κι εγώ να καταλάβω με τη σειρά μου και να
κρίνω, αντικειμενικά και χωρίς φωνασκίες ή καταλήψεις, αν το πανεπιστήμιο είναι,
ή όχι, ‘δημόσιο αγαθό’: σαν τον αέρα που αναπνέουμε, τη δικαιοσύνη, το φως του
δρόμου τη νύχτα, την αστυνομία, το στρατό, τις παραλίες μας, και ούτω καθεξής.
Να λοιπόν ένας
ορισμός από τη ‘βίβλο’ της Δημόσιας Οικονομικής[1]
που θα στον δώσω, Βασίλη, μέσα από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διέπουν ένα
δημόσιο αγαθό.
Ένα δημόσιο
αγαθό, λοιπόν, ή δημόσια υπηρεσία (βλέπε πανεπιστήμιο) είναι κάτι που παρέχεται
για κοινό όφελος και είναι διαθέσιμο προς όλους χωρίς διακρίσεις ή περιορισμούς.
Με άλλα λόγια, ο παραγωγός (εν προκειμένω το πανεπιστήμιο), δεν μπορεί να
αποκλείσει ένα καταναλωτή (εν προκειμένω, ένα φοιτητή) από την κατανάλωση του
αγαθού (εν προκειμένω της ανώτατης παιδείας). Στο παράδειγμά μας, αν ένας νέος
θέλει να σπουδάσει, έστω και αν είναι ο ορισμός του κρετίνου, που τελικά θα
εισαχθεί με λευκή κόλλα, το κράτος είναι υποχρεωμένο να τον δεχθεί. Η ελάχιστη
βάση εισαγωγής δεν έχει νόημα στο παράδειγμά μας, και η αριστεία είναι κάτι το
ασυμβίβαστο με τα παραπάνω. Αυτή είναι η ιδιότητα του μη αποκλεισμού (non-excludability).
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του δημόσιου αγαθού είναι η μη ανταγωνιστική
κατανάλωση (non-rivalry in consumption). Με απλά λόγια, η χρήση του αγαθού ή υπηρεσίας
από ένα άτομο δεν αποκλείει τη χρήση του και από άλλους. Στην περίπτωσή μας,
μια τάξη με 10 φοιτητές δεν έχει καμιά διαφορά από μια τάξη με 100 φοιτητές. Δε
νομίζω να χρειάζεται να απαριθμήσω και αλλά παραδείγματα αλλά να άλλα δύο,
μικρότερης σημασίας, χαρακτηριστικά του δημόσιου αγαθού.
Οι ‘αγορές’ δεν
παίζουν κανένα ρόλο στα δημόσια αγαθά. Είναι άσχετη, στο παράδειγμά μας, η
ζήτηση για ανώτατη παιδεία (και πώς δε θα ήταν όταν τα παιδιά φεύγουν στο
εξωτερικό), όπως άσχετη είναι και η προσφορά (δηλ. αριθμός καθηγητών, αξιοπρεπών
εγκαταστάσεων, εργαστηρίων κλπ.).
Τέλος, ένα
δημόσιο αγαθό δεν μπορεί να τιμολογηθεί. Απλά, δεν μπορούμε να βάλουμε
δίδακτρα, όπως δεν μπορούμε να βάλουμε τιμή στον αέρα που αναπνέουμε.
Κατά πόσον λοιπόν, φίλε
Βασίλη, το πανεπιστήμιο είναι ή δεν είναι δημόσιο αγαθό, απάντησέ το εσύ.
ΗΧ
ΥΓ.: Στο επόμενο
άρθρο θα εξηγήσω πώς 13 «δημόσια» Ολλανδικά πανεπιστήμια βρίσκονται όλα,
συστηματικά, κάθε χρόνο, στα τοπ 200 στον κόσμο (όταν εμείς πανηγυρίζουμε στο
1000), με το να εφαρμόζουν ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη διαχείριση ενός δημόσιου αγαθού.
[1] R.A. Musgrave and
P.B. Musgrave (1973). Public
Finance in Theory and Practice. McGraw-Hill, 1973.
«Μα, ιδιωτικό πανεπιστήμιο σημαίνει δίδακτρα», μου λέει.
«Όχι, παιδί μου»,
του απαντώ. «Τα δίδακτρα ήταν και θα είναι πάντα εδώ. Αυτό που αλλάζει είναι το
‘ποιος’ τα καταβάλλει: Η κυρά Τασία από τους φόρους τής πενιχρής της σύνταξης,
που θα προτιμούσε να πήγαιναν σε ένα αγροτικό ιατρείο στα Τζουμέρκα όπου μένει;
Ή οι γονείς του υποψήφιου φοιτητή κλωστοϋφαντουργίας που θέλουν με αυτό τον
τρόπο να του προφέρουν ένα ισχυρό, συγκριτικά, εφόδιο, έναντι άλλων παιδιών,
για την είσοδό του στην αγορά εργασίας;
«Τι
σημαίνει ‘μη-κερδοσκοπικό’; Και επιτρέπεται τα πανεπιστήμια να έχουν κέρδη;», συνεχίζει.
«Και εδώ, η απάντηση είναι παρεμφερής», του λέω. «Το κέρδος πάντα θα υπάρχει. Το ερώτημα είναι πώς το κρύβεις ή, καλύτερα, πώς το ‘μεταλλάσσεις’ σε κόστος. Μέσα από ένα κοινωφελές ή φιλανθρωπικό ίδρυμα; Τα πασίγνωστα Charities του Λονδίνου, για παράδειγμα;». Το University College London (UCL) και το King’s College London, ανάμεσα σε πολλά ακόμα, διέπονται από αυτό το φορολογικό καθεστώς.
Το ‘Ίδρυμα’ (Foundation, Fondazione, Stichting, Stiftung, κλπ.), τις περισσότερες φορές δεν είναι
παρά ένα φορολογικό τέχνασμα. Εδώ, το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων σου το
χαρακτηρίζεις ως (αφορολόγητο) κόστος: μισθοί, εγκαταστάσεις, αυτοκίνητα,
κλπ.). Οι νηογνώμονες, για παράδειγμα, οι οργανισμοί δηλαδή που κύριο μέλημα
έχουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Ένας από
τους μεγαλύτερους από αυτούς, έχει εγκαταστάσεις/γραφεία που τύφλα να ’χει το Buckingham Palace. Κάποτε τους είχα ρωτήσει: «Μα αν το
πουλήσετε και νοικιάσετε ένα άλλο δυο στενά πιο κάτω, δε θα είχατε ένα τεράστιο
κέρδος;» Με κοίταξαν περίεργα...
Να ένα άλλο απλοϊκό παράδειγμα: Αν για να δώσει δυο μαθήματα στην Αθήνα, ο καθηγητής του Χάρβαρντ απαιτεί τις ίδιες αποδοχές (300.000 δολάρια το χρόνο) με τη Βοστόνη, κι αν το Αθηναϊκό παράρτημα του τα δώσει, αυτό είναι ‘κόστος’ ή συγκεκαλυμένο κέρδος;
Και κάτι άσχετο, ‘λιμανιάτικο’, που βάζει όμως
τη σκέψη σε μια σειρά: Αν ρωτήσεις ένα μάνατζερ λιμανιού αν το λιμάνι είναι κερδοφόρο,
θα σου απαντήσει χωρίς κανένα δισταγμό ‘ναι’. «Τι αποσβέσεις, όμως, κάνετε;», τον
ρωτώ. Και η απάντηση, μαζί με τη μεγάλη του έκπληξη που δεν καταλαβαίνω πράματα τόσο απλά: «μα
το λιμάνι είναι δημόσια περιουσία που ανήκει σε όλους. Γιατί λοιπόν να κάνω
αποσβέσεις;» «Α,,», του λέω. «Έτσι το ξέρω κι εγώ! Αν το σπίτι που μένω ανήκε
σε μένα και όχι στην τράπεζα που το χρηματοδότησε, τότε θα ήμουν πολύ
πλουσιότερος».
Ή όχι;
ΗΗ
Ο χασάπης μας
λεγότανε κι αυτός Χαραλαμπίδης. Μάκης Χαραλαμπίδης. Καμία συγγένεια, αλλά οι
δυο τους ήντουσαν φίλοι χρόνων. Εκτός από το απόγευμα του Σαββάτου οπότε και γίνονταν
θανάσιμοι εχθροί, παίζοντας το παιχνίδι τού «εγώ στραβώνω και πουλώ, εσύ βλέπε
κι αγόραζε». Αν και μικρούλης εγώ, είχα μάθει πια να διακρίνω μια σπίθα
χαμόγελου κάτω απ’ τα χοντρά γυαλιά και των δυονών: Γιατί διπλό χαρτί ρε Μάκη; Γιατί τόσο κόκαλο; Βγάλε
το ξίγκι σε παρακαλώ. Μη μπαίνεις μπροστά στη μηχανή όταν κόβεις τον κιμά. Τέτοια
ωραία. Κάτι, να πούμε, σαν τον Λάμπρο Σκουντρή και το μανάβη της γειτονιάς του,
στο ‘Σπαγκοραμμένο’.*
Τα ψώνια γινόσαντε πάντα Σάββατο απόγευμα, μετά τη μεσημβρινή ραστώνη. Με έπαιρνε πάντα
μαζί «για να ξέρεις ρε, όταν θα’ρθει και ‘σένα η σειρά σου να ψωνίζεις».
Στην πραγματικότητα, η χρησιμότητά μου ήταν στη δικαιολογία που είχε να με
μονοπωλεί για καμιά ώρα, όσο διαρκούσαν τα ψώνια, αλλά και για να του δίνω ένα
χεράκι να τα κουβαλήσουμε στο σπίτι. Βλέπεις, τότε δεν είχαμε SUV και MALL˙ μανάβη, χασάπη
και μπακάλη της γειτονιάς είχαμε. Και την ΕΒΓΑ. Βέβαια, είχε και παράπλευρες ωφέλειες η
επιχείρηση: τσέπωνα όλα τα ρέστα, και έπαιρνα και το χαρτζιλίκι της βδομάδας.
"ήρθε το κουρτουλούς"** μας έλεγε ο κυρ-Γιώργος ο "λούτσος", βλέποντάς μας να γυρίζουμε φορτωμένοι. Τον θυμάμαι πάντα στην ίδια θέση: στην πάνινη εκείνη πολυθρόνα του σκηνοθέτη όπου έπαιρνε τον απογευματινό του καφέ, κάτω απ' τη λεύκα της αυλής.
Και μετά μας
ήρθανε τα σουπερμάρκετ. Πριζουνί και ‘του πουλιού το γάλα’.
Απρόσωπα.
Κρύα και
ψυχρά.
Με τις ταμπελίτσες τους: Τόσο το κομμάτι, τόσο το κιλό.
Και έτσι χάθηκε
η πλάκα.
Το καλαμπούρι του Σαββάτου.
Ο απογευματινός περίπατος.
Ο Μάκης.
Και ο
Ευκλείδης τα παράτησε.
Η σαββατιάτικη εξόρμησή είχε χάσει βλέπεις το βαθύτερο νόημά της.
ΗΧ
* Ο μοναδικός μας
Λάμπρος Κωνσταντάρας (με τον Αλέκο Σακελλάριο), είχαν διασκευάσει όλα τα έργα
του Βασίλη Λογοθετίδη, εκτός από την Κάλπικη Λίρα, Ένας Ήρως με
Παντούφλες, και ‘Οι Γερμανοί
Ξανάρχονται’. Ο Σπαγγοραμένος είναι
διασκευή του «Ένα βότσαλο στη λίμνη» με την κλασσική, πλέον, ατάκα του Λογοθετίδη:
Τσίριο-Μανώλης.
**Τούρκικο πλοίο που έφερνε ανθρωπιστική βοήθεια στη λιμοκτονούσα Ελλάδα τα χρόνια της Κατοχής. Το όλο εγχείρημα χρηματοδοτούταν από ομογενείς. Κωνσταντινουπολίτες και άλλους.
Το γράψαμε από την πρώτη στιγμή. Η αιτία του πληθωρισμού -που είχαμε όλοι πιστέψει πως με την παγκοσμιοποίηση και τον ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών είχε πεθάνει-- είναι τα 'μετά-Κόβιντ' πακέτα στήριξης που ηγέτες σε πανικό σκόρπισαν ασύστολα, καταπατώντας βάναυσα το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (που παρεμπιπτόντως γονάτισε την Ελλάδα).
Δισεκατομμύρια, που στην κυριολεξία πετάχτηκαν στο δρόμο, διοχετεύτηκαν σε δαπάνες που μόνο το γέλιο μπορούσαν να προκαλέσουν.
Κεϋνσιανό το μοντέλο: Ξόδευε λεφτά ακόμα κι αν ανοίγεις και κλείνεις τρύπες στο δρόμο. Έτσι, τονώνεις τη ζήτηση, επανεκκινείς την παραγωγή, μειώνεις την ανεργία, και βοηθάς την ανάκαμψη. Δεν είναι όμως έτσι, όπως μας απέδειξε ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 1970. Γιατί αν τα λεφτά που ξοδεύεις δεν είναι προϊόν παραγωγής, και αν η τελευταία έχει 'φρακάρει' μιας και 'ξεσαλώσαμε' μετά από δυο χρόνια 'κλεισούρας', τότε το αποτέλεσμα είναι πληθωρισμός. Και αυτόν, συνήθως, τον ακολουθεί νέα ύφεση.
Θα πάει μακριά η βαλίτσα; Πιστεύω πως όχι. Γιατί τα λεφτά κάτω απ' το στρώμα έχουν αρχίσει να τελειώνουν και η υπερβάλλουσα ζήτηση συρρικνώνεται αισθητά. Το βλέπουμε αυτό στην κίνηση των λιμανιών, του εμπορίου και των ναύλων. Γιατί η ναυτιλία ήταν πάντα ο προπομπός γενικότερων οικονομικών εξελίξεων. Λίγοι το γνωρίζουν αυτό: Λέγονται Έλληνες εφοπλιστές. Και αυτό είναι και το μυστικό της επιτυχίας τους.
ΗΧ
Καλά τα μαντάτα όμως, αν η χώρα μας και η νεοσύστατη Επιτροπή Δεοντολογίας του Τύπου αποφάσιζαν να κάνουν κάτι. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται αρωγός και βρίσκει σε δευτερόλεπτα ποιος κλέβει και από πού.
Καμία συμπάθεια πλέον στο πρόσωπο του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά θα πρέπει να είναι κάποιος ο ορισμός του κρετίνου για να δώσει βάση και να δικαιώσει την καταδικαστική απόφαση που του επιβλήθηκε για σεξουαλική παρενόχληση πριν 27 χρόνια. Αντίθετα, ήταν ένα κυνήγι μαγισσών που σιγουρότατα θα αποβεί προς εκλογικό του όφελος. Να μια διασκεδαστική περίληψη της υπόθεσης και της ετυμηγορίας των 9 ενόρκων, όπως την καταλαβαίνω εγώ. Τα παρακάτω διημείφθησαν σε πολυκατάστημα της ΝΥ. Τ=Τραμπ. Κ=Κάρολ.
Τ--Γεια σου. Εσύ δεν είσαι η δημοσιογράφος που...
Κ--Γεια σου και ‘σένα. Εσύ δεν είσαι ο
εκατομμυριούχος που...
(ατμόσφαιρα πολύ οικεία)
Κ—Και τι κάνεις εδώ;
Τ—Ήρθα να αγοράσω ένα δώρο. Μπορείς να με βοηθήσεις;
Κ--Τι δώρο;
Τ—Γυναικεία εσώρουχα.
(πάνε με εμφανή οικειότητα, στο αρμόδιο τμήμα).
Τ—Να, αυτά. Μπορείς να τα δοκιμάσεις;
Κ—χαχαχα! Να τα δοκιμάσεις εσύ!
Τ—Να τα δοκιμάσουμε κι δυο τότε.
(Πάνε με εμφανή
ευφορία και χαμόγελα στο δοκιμαστήριο κλείνοντας την πόρτα πίσω τους. Αμέσως, ο Τ
προβαίνει σε ‘χειροτεχνία’ αλλά η Κ δεν καταλαβαίνει τίποτα γιατί όπως λέει χτυπά το κεφάλι
της στον τοίχο. Όταν συνέρχεται, καταλαβαίνει πως έχει βιαστεί. Μετά από 10
χρόνια το εκμυστηρεύεται σε δυο φίλες της, ορκίζοντάς τες σε σιωπή. Και οι
ένορκοι: «Αθώος ο Τ στην κατηγορία του βιασμού αλλά ένοχος για παρενόχληση». Το
σκεπτικό: «είναι πιο πιθανό η Κ να λέει την αλήθεια παρά ψέματα». Μα αρκεί αυτό
για καταδίκη; Τι έγινε το κριτήριο της αθωότητας λόγω αμφιβολιών; Το δικαστήριο
επιδικάζει επίσης στην Κ ένα σημαντικότατο ποσό για ηθική βλάβη, γιατί ο Τ όλο
αυτό το διάστημα την αποκαλούσε ψεύτρα. Μα άμα λες πως σε βίασαν και το
δικαστήριο το απορρίπτει, δεν είσαι, για το δικαστήριο, ψεύτρα; Πώς λοιπόν σου
επιδικάζει αποζημίωση;)
Ως μουσικός εγώ,
απλά σηκώνω τα χέρια, ελπίζοντας να σας διασκέδασα. Γιατί όσοι έχουν τη
δυνατότητα να διαβάζουν αυτή τη γλώσσα πολλά μπορεί να είναι, σίγουρα όμως δεν είναι κρετίνοι :)
ΗΧ
ΥΓ. Αν κάνω κάπου λάθος ας με συγχωρήσει η κυρία Κ. Είναι από καλοπροαίρετη άγνοια και όχι από πρόθεση.