Keynesianism (ή καστανάδες και σελέμηδες)

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία, Βασίλη, περί Κεϋνσιανισμού.
Τι ‘φρούτο’ είναι πάλι αυτό; θα μου πεις.
Το έχει καταγράψει ο Μπαμπινιώτης;
Πού κολλάει στο καινούργιο μου λεξιλόγιο της εκλογομανίας, των κουκουλοφόρων, της σημειολογίας, των σηματοδοτήσεων, των στοιχημάτων και των αποκωδικοποιήσεων;

Σχετικά με τις ‘αποκωδικοποιήσεις’, είπε προχθές ο Καραμανλής ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση χωρίς να αναλογιστεί το πολιτικό κόστος. Και η πάντα χαμογελαστή Πηνελόπη Γαβρά της ΝΕΤ ζήτησε απ’ τον ανταποκριτή της στις Βρυξέλλες να της το ‘αποκωδικοποιήσει’!

Αλλά πίσω στον Κέυνς.
Ο John Maynard Keynes ήταν ένας από τους μεγαλύτερους οικονομολόγους του 20ου αιώνα. Για πολλούς, ίσως ο σημαντικότερος. Χιλιάδες σελίδες το έργο του, αλλά η σημαντικότερη συμβολή του ήταν το βιβλίο του «Η Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος». Δύσκολο έργο, ακόμα και για οικονομολόγους, αλλά η κεντρική του ιδέα απλή: Σε περιόδους ύφεσης, ο ρόλος του Κράτους πρέπει να είναι ουσιαστικός. Όταν η συνολική ενεργός ζήτηση υπολείπεται της παραγωγικής δυναμικότητας της οικονομίας, σε απλά Αγγλικά όταν ζητάς Βασίλη λιγότερο σαπούνι απ’ ότι η σαπωνοποιία μπορεί να φτιάξει, τότε έρχεται το Κράτος αρωγός και με δημόσιες επενδύσεις σε δρόμους, λιμάνια, σχολεία, νοσοκομεία κλπ μοιράζει στον κόσμο λεφτά. Με τα λεφτά αυτά θα ζητήσεις περισσότερο σαπούνι και έτσι το εργοστάσιο θα πάρει ξανά μπροστά και θα σε ξανα-προσλάβει.

Καλό θα ήταν βέβαια οι επενδύσεις αυτές να είναι παραγωγικές και καλά σχεδιασμένες έτσι ώστε να αυξήσουν μακροχρόνια την παραγωγική δυναμικότητα της οικονομίας. Αλλά και να μην είναι, ακόμα και να βάζει η κυβέρνηση τον κόσμο να σκάβει τρύπες στα χωράφια, όπως είπε ο Κέυνς, και αυτό αρκετό είναι για να ξαναπάρει ‘μπρος η οικονομία.

Θα μου πεις τώρα βέβαια πού θα βρει το Κράτος τα λεφτά; Δύο τρόποι υπάρχουν: να δανειστεί ή να ‘κόψει’ νέο χρήμα. Και οι δύο πολιτικές έχουν τα προβλήματα τους αλλά το κόστος των προβλημάτων αυτών, σε περιόδους κρίσης, είναι πολύ μικρότερο από το όφελος της επανενεργοποίησης της οικονομίας.

Η Κεϋνσιανή συνταγή δούλεψε καλά στο παρελθόν, όταν όμως οι οικονομίες ήταν πολύ πιο κλειστές απ’ ότι σήμερα. Τότε, τα οφέλη από τις δημόσιες αυτές επενδύσεις παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό ‘μέσα’ στις χώρες που τις έκαναν, και τα οφέλη τα απολάμβαναν οι πολίτες που είχαν χρηματοδοτήσει τις επενδύσεις με τους φόρους τους. Σε μια ανοιχτή, παγκόσμια, οικονομία όμως, τα οφέλη αυτά διαχέονται πολύ ευρύτερα και αυτοί που τα απολαμβάνουν μπορεί να βρίσκονται, και συνήθως βρίσκονται, σε τρίτες χώρες.

Άλλος κερνάει και άλλος πίνει που λέμε (ή το γραφικότερο..).

Για παράδειγμα, φτιάχνει η Γερμανία ένα αυτοκινητόδρομο, με δημόσιο χρήμα, απ’ τον οποίο επωφελούνται Κινέζοι εξαγωγείς που μεταφέρουν προϊόντα προς πώληση στη Γαλλία. Κατασκευάζει η Ολλανδία ένα λιμάνι απ’ όπου περνούν Αμερικάνικα κοντέινερς με προορισμό την Ελβετία.

Γι αυτό λοιπόν το λόγο ακούς καθημερινά πλέον Βασίλη ότι η έξοδος από την κρίση απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες. Διαφορετικά έχουμε το πρόβλημα του free rider, του σελέμη που λέμε. «κάνε το παγώνι, άσε τον άλλο να βγάλει τα κάστανα απ’ τη φωτιά κι εμείς τα τρώμε όταν έχουν κρυώσει».

Στη συγκεκριμένη σημερινή συγκυρία, ο καστανάς είναι η Αμερική και ο σελέμης η Ευρώπη. Ο πρώτος ξοδεύει τρισεκατομμύρια. Η δεύτερη κάνει το παγώνι.
Και καλά κάνει εδώ που τα λέμε.
«εσύ τα έκανες, εσύ τώρα να τα καθαρίσεις» είναι η ανομολόγητη βέβαια θέση της.
Και είναι σωστή.

Η. Χαραλαμπίδης