Eyes wide shut (από τίτλο ταινίας του Στάνλει Κιούμπρικ) ή "παραδόσεις" και ιστορική μνήμη

Στη Βρέμη το περασμένο σαββατοκύριακο. Business with pleasure. Η μικρή και πανέμορφη αυτή Χανσεατική πόλη, χτισμένη στις όχθες του ποταμού Βέζερ, ασκεί για χρόνια τώρα μια παράξενη γοητεία πάνω μου. Η πρώτη φορά που ήμουν εκεί ήταν τον Νοέμβρη του 1989: Ο Ευκλείδης, ενός χρονού, έτρωγε μπουσουλώντας ‘καλαλούκια’. Λίγο πιο κάτω, οι Βερολινέζοι γκρέμιζαν το Τείχος. Και ένα μήνα μετά, οι Ρουμάνοι θα έστηναν τον Νικολάι Τσαουσέσκου σ’ έναν άλλο τοίχο. Ο χάρτης της Ευρώπης θα χρειαζόταν περισσότερα χρώματα στο μέλλον.

(1989. Χρονιά κι’ αυτή.. Μείον τριάντα στη Νέα Υόρκη τα Χριστούγεννα. Φοβερός αέρας στην ταράτσα των δίδυμων πύργων... Έπιασα πέτρα απ' το φεγγάρι στο Σμιθσόνιαν. Mε Ιπτάμενο Ολλανδό ο Jimmy Levine στη Μετροπόλιταν. Θαλπωρή γύρω απ' το τζάκι στο Hightstown. Γαλοπούλα στο φούρνο. Χιόνι έξω. Στα έξη βήματα ο Νικολάι και η Έλενα.. Στην τηλεόραση). 

 Maar πίσω στη Βρέμη. Το Σάββατο το βράδυ, στην πλατεία Γκαίτε, είχε μια παράσταση της όπερας Turandot. Του ημιτελούς, Βαγκνερικού, αυτού αριστουργήματος του Πουτσίνι. Πλάκα είχε αλλά όχι πολλά πράματα από πλευράς ερμηνευτών. Μα όταν στην τρίτη πράξη ο πρίγκιπας Καλάφ είπε πως κανείς δεν κοιμάται (nessun dorma), σε θυμήθηκα Βασίλη. Έκλεισα τα μάτια και ταξίδεψα 79 χρόνια πίσω στο χρόνο. Στη Σκάλα. Πάλι λουλουδιασμένος και ηλιόλουστος Απρίλης ήτανε στο Μιλάνο. Και άκουσα τον Μιγκουέλ Φλέτα να τραγουδάει, κάτω απ’ τη μαγική μπαγκέτα του Αρτούρο Τοσκανίνι: "nessun dorma ..tu pure, o Principessa, nella tua fredda stanza, guardi le stelle che tremano d'amore e di speranza.." Και θαρρώ ένα δάκρυ κύλησε. Όπως μου συμβαίνει συχνά, κάθε φορά που ακούω μουσική που με κάνει να πιστεύω πως, ναι, υπάρχει Θεός.

Ήταν ακριβώς εννιά και μισή. Σάββατο 2 Απρίλη 2005. Δυο στενά πιο κάτω, σε μια άλλη γειτονιά της ‘παλιάς Ευρώπης’, ένας Μεγάλος άντρας, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β', έκλεινε την ίδια στιγμή και αυτός τα μάτια. Για πάντα. Σφραγίζοντας έτσι μια απ’ τις σημαντικότερες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Της περιόδου Θάτσερ-Ρέιγκαν, της κατάρρευσης του κομμουνισμού, της παγκοσμιοποίησης, των ιδιωτικοποιήσεων, και της ψηφιακής τεχνολογίας: της μεγαλύτερης τεχνολογικής επανάστασης στην ιστορία της ανθρωπότητας. 

 Παρακολούθησα χθες την κηδεία του στη Ρώμη, και σήμερα την ευλογία προσευχής και πίστης του Κάρολου και της Καμίλλας στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, στο κάστρο των Ουίδσορ. Έκλεισα πάλι τα μάτια, και όπως η Φιλαρμόνια έπαιζε τη Μουσική των Νερών του Χέντελ, εγώ έβλεπα βασιλικές βαρκαρόλες να παρελαύνουν μπροστά μου στον Τάμεση, και πυροτεχνήματα να στέφουν τα κυνηγητικά περίπτερα του βασιλιά. Αιώνες ιστορίας και παράδοσης της Γηραιάς Ηπείρου παρέλασαν κινηματογραφικά μπροστά μου.

Grandeur που κανένας κινέζος δεν μπορεί να αντιγράψει ούτε να μας κλέψει.

Ας διαφυλάξουμε αυτές τις παραδόσεις ως κόρη οφθαλμού. Δεν μας έμεινε δα και τίποτ’ άλλο στην Ευρώπη. Αυτά, η μουσική μας, τα μουσεία μας, άντε και κάνα-δυο καλά πανεπιστήμια (το ένα στην Ολλανδία..). 

Nessun dorma Βασίλη.. 

 Η. Χαραλαμπίδης