Επιτροπή Ανταγωνισμού

«Οι ελεύθερες αγορές απαιτούν αποτελεσματική κυβέρνηση» (Φ. Ρούζβελτ, τ. Πρόεδρος ΗΠΑ)

Το είδαμε και αυτό. Οι ιδιοκτήτες σουπερμάρκετ, μαζί με τους προμηθευτές τους, ανακοίνωσαν βαρύγδουπα στον τύπο και την τηλεόραση ότι θα συναντηθούν για να αποφασίσουν την πολιτική τους έναντι των χαμηλών τιμών των ξένων ανταγωνιστών τους. Σαν αποτέλεσμα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού –οι άγνωστοι μέχρι πρότινος στο ευρύ κοινό vigilante της οικονομίας- έκαναν έφοδο στα γραφεία τους και σύντομα θα δούμε τα αποτελέσματα της έρευνας.

Ελπίζω μόνο, αυτή τη φορά, η γνωμοδότηση της Επιτροπής να είναι λίγο πιο εμπεριστατωμένη από εκείνη του 2001 όταν, κατόπιν εντολής του τότε υπουργού ανάπτυξης Ν. Χριστοδουλάκη, η Επιτροπή εξέτασε την αγορά πετρελαιοειδών, αποφαινόμενη (κύρια λόγω έλλειψης συγκρίσιμων στοιχείων) ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για εναρμονισμένες πρακτικές ανάμεσα στα δύο μεγαλύτερα ιδιωτικά διυλιστήρια της χώρας (Μοτορόιλ και Πετρόλα), και ότι, επίσης, δεν μπορεί να αποδειχθεί η ύπαρξη συλλογικής δεσπόζουσας θέσης ανάμεσα στις κύριες εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών ((BP, SHELL, EKO).

Στην Αμερική, τη χώρα που ανέδειξε, εύλογα, την πολιτική και το δίκαιο του ανταγωνισμού σε επιστήμες (*), συναντήσεις πωλητών αυτού του είδους επισείουν βαρύτατες ποινές που φτάνουν μέχρι και τη φυλάκιση διευθυντικών στελεχών. Έτσι, όταν τέτοιες συναντήσεις αποφασίζονται, γίνονται συνωμοτικά, χωρίς τηλέφωνα και emails, σε απόμακρα ξενοδοχεία, και με ψεύτικα ονόματα (γι’ αυτό και το γκολφ έχει γίνει τόσο δημοφιλές τελευταία!)(**). Η ανακοίνωση της συνάντησης των ιδιοκτητών σουπερμάρκετ δείχνει ότι όχι μόνο οι πολίτες της χώρας μας δεν έχουν αναπτυγμένη καταναλωτική συνείδηση, αλλά ούτε καν οι παραγωγοί οι ίδιοι γνωρίζουν πώς παίζεται το παιχνίδι.

Από το 1996, η Επιτροπή Ανταγωνισμού λειτουργεί σαν Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή με βάση το νόμο 703/77. Συνεργάζεται με άλλες ρυθμιστικές αρχές ειδικών τομέων της οικονομίας (π.χ. Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) και χρηματοδοτείται με ανταποδοτικές εισφορές που υπολογίζονται σαν ποσοστό (0.1%) του ενεργητικού ανωνύμων εταιρειών. Ο σκοπός της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι η προστασία του καταναλωτή από εναρμονισμένες πρακτικές επιχειρήσεων που αποσκοπούν στον έλεγχο της αγοράς και των τιμών και στην, ως εκ τούτου, κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. (***) Η Επιτροπή ενεργεί αυτεπάγγελτα ή μετά από καταγγελία και οι χρηματικές κυρώσεις που μπορεί να επιβάλει σε παραβάτες είναι υψηλές, συνήθως υπολογιζόμενες με βάση τον κύκλο εργασιών των παραβατών κατά τη διάρκεια της κατάχρησης.

Οι αποφάσεις της Επιτροπής εφεσιβάλλονται και μπορεί επίσης να εξαιρεθούν με (εμπεριστατωμένη) υπουργική απόφαση των υπουργών εθνικής οικονομίας και ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να γίνει όταν, για παράδειγμα, η επιχειρηματική συγκέντρωση οδηγεί στην εκλογίκευση της παραγωγής, δημιουργεί θέσεις εργασίας (μάλλον το αντίθετο συνήθως συμβαίνει με τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων), προσελκύει επενδύσεις, συμβάλει στη διεθνή ανταγωνιστικότητα και, γενικά, συμβάλει σε υπέρτερο δημόσιο συμφέρον. Πιστεύω όμως ότι αν η Επιτροπή αναμένεται να κάνει αποτελεσματικά τη δουλειά της, το παράθυρο αυτό του νόμου (και οι αρμοδιότητες που δίνει στους δύο υπουργούς) πρέπει να αναθεωρηθεί από την παρούσα Διοίκηση. Ίσως, με βάση το σκεπτικό αυτού του ‘παραθύρου’, τόσο η κυβέρνηση όσο και η αντιπολίτευση είχαν εκφραστεί θετικά στη συγχώνευση Εθνικής και Άλφα, και ΕΛΠΕ με Πετρόλα (παρ’ όλες τις θεμιτές αντιδράσεις του κ. Βαρδινογιάννη).

Μέχρι σήμερα, το έργο της Επιτροπής υπήρξε πολύ περιορισμένο. Σημαντικές αποφάσεις ήταν μόνο αυτές της Minoan Flying Dolphins (****), GlaxoWellcome και 3M/Coca Cola. Το συντριπτικό ποσοστό των γνωμοδοτήσεων της Επιτροπής ήταν απαλλακτικές, βασιζόμενες σε νομικίστικες και γραφειοκρατικές διαδικασίες (π.χ. χρόνος γνωστοποίησης συγκεντρώσεων και συμπράξεων, βαθμός επιχειρηματικής συγκέντρωσης, κλπ.), αντί οικονομικών/οικονομετρικών αναλύσεων (εκτίμηση περιθωρίων τιμής-κόστους και δύναμη μονοπώλησης).

Με το σημερινό βαθμό ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας, η Επιτροπή Ανταγωνισμού πρέπει να καταστεί ένας από τους ισχυρότερους και αποτελεσματικότερους θεσμούς της Οικονομίας. Πόσο μάλλον όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να αποκεντρώσει τις αρμοδιότητες της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού και να τις μεταβιβάσει (εναρμονισμένα βέβαια) στις επιτροπές ανταγωνισμού των χωρών μελών. Η πρόκληση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αλλά και της Ευρωπαϊκής πολιτικής ανταγωνισμού γενικότερα, είναι στην αλλαγή ρότας. Δηλαδή, στο κατά πόσο η έμφαση θα πρέπει να παραμείνει στην ενίσχυση του εγχώριου (Ευρωπαϊκού) ανταγωνισμού ή της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Οι δύο στόχοι είναι σε μεγάλο βαθμό αντικρουόμενοι και απαιτούν σοβαρό προβληματισμό σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μέχρι τούδε εσωστρέφεια της Ευρώπης στο θέμα αυτό επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητά μας προς τέρψη και αγαλλίαση των Ασιατών ανταγωνιστών μας. Εδώ, δεν πήραμε ακόμα μαθήματα από τους υπερατλαντικούς εταίρους μας: από τη μια το ‘μεγάφωνο’ του ελεύθερου εμπορίου και από την άλλη η πιο προστατευτική χώρα όταν θίγονται τα δικά της οικονομικά συμφέροντα.

(ψάχνοντας για επίλογο σε αυτά τα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΑ άκουσα και το εξής θαυμάσιο. Άκης Τσοχατζόπουλος (στο Ν. Χατζηνικολάου, κεντρικό δελτίο του Άλφα, Δευτέρα 31/5/2004): «οι τιμές διολισθαίνουν (sic) σε όλο και υψηλότερα επίπεδα». Μπράβο Άκη. Και υψηλότερα. Αλλά ούτε στις νεροτσουλήθρες δεν μπορεί να γίνει αυτό!).

Αυτά

ΗH

*συνιστώ ανεπιφύλακτα αυτή την κατεύθυνση σε όσους έχουν παιδιά που ετοιμάζονται για σπουδές
** tip στο Σπύρο Ζησιμόπουλο!
*** Περισσότερα, για τα σημαντικά αυτά θέματα, σε άλλα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΑ για την ‘ακρίβεια’.
**** Κάτι που μου υπενθυμίζει ότι είναι καιρός πλέον η νέα Διοίκηση να καταργήσει τη Ρυθμιστική Αρχή Θαλασσίων Ενδοεπικοινωνιών (ΡΑΘΕ) και να εντάξει τις αρμοδιότητές της στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.